Tümleşik LED'li RJ-45 LAN Konnektör İki LED, RJ-45 LAN Konnektörünün içine yerleştirilmiştir. Tablo 2.3'de anakarta güç verildiğinde ve LAN alt sistemi çalışırken LED durumlarını gösterir. Tablo LAN konnektör LED durumları CNR (Opsiyonel) CNR konnektör, Intel 850 çipsetin ses, modem, USB ve LAN arabirimlerini destekleyen arabirime bağlar. Şekil 2.9'da yükselteci arabirimi ve ICH2 arasındaki sinyal arabirimini göstermektedir. Eğer USB 2.0 seçeneği desteklenirse USB veriyolu, NEC USB 2.0 kontrolcüsünden gönderilir. CNR aşağıdaki arabirimleri destekler. AC'97 arabirimi; CNR kartındaki ses veya modem fonksiyonlarını destekler. Intel 850 çipsetli anakartlar CNR kartını kullanan 6 kanallı sesleri destekler. LAN arabirimi;PLC'li aygıtlarla kullanım için 8-pin arabirim barındırır. SMBus arabirimi; CNR kartları için tak ve çalıştır fonksiyonlarını sağlar. USB arabirimi; CNR kartı için USB arabirimi sağlar. CNR konnektör; güç yönetimi ve CNR kartın çalışması için gereken güç sinyallerini bulundurur. Intel 850 çipsetli anakartlara çoklu kanal ses yükseltmesini desteklemeyen ses kodlayıcılı CNR kart takılırsa, Intel 850 çipsetli anakartları tümleşik ses kodlayıcıları kapalı olur. Bu sadece hem onbord ses alt sistemi hem de CNR'i olan Intel 850 çipsetli anakartlara uygulanır. APM APM bilgisayarda enerji tasarrufu için standby modunu mümkün kılar. Standby modu aşağıda ki yollarla başlatılır; BIOS paket programını kullanarak periyodik zaman duraklatma (time-out) özelliği kullanır. Windows 98'deki standby menü seçeneklerine benzer özellikleri kullanır. Standby modunda, hard diskin spin sayılarını düşürerek ve VESA+ DPMS uyumlu monitörleri denetleyerek Intel 850 çipsetli anakartlarda güç harcamasını azaltır. Güç yönetim modu BIOS paket programından aktif veya deaktif olarak ayarlanabilir. Standby modundayken sistem gelen fakslar ve ağ mesajlarını gibi dış interruplara ve servis isteklerine cevap verme yeteneğine sahiptir. Her tuş ve fare hareket sistemi standby durumundan çıkarır ve hemen hemen monitöre gücü yeniden sağlar. BIOS fabrika ayarlarına getirildiğinde APM aktif (enable) konumdadır, ama sistem güç yönetimi özelliklerinin çalışması için APM sürücüsünü desteklemelidir. Örneğin;Windows, APM'in BIOS'da aktif edildiğini bularak güç yönetim özelliklerini destekler. ACPI ACPI, bilgisayarın güç yönetimi ve tak ve çalıştır fonksiyonları üzerinden işletim sistemine direk kontrol sağlar. Intel 850 çipsetli anakartlarda ACPI'nini kullanımı, tam ACPI desteği sağlayan işletim sistemine ihtiyaç duyar. ACPI aşağıdaki özellikleri içerir; Tak ve çalıştır (veriyolu aygıt listesinde) ve APM desteği (normalde BIOS'da bulunur) Bireysel aygıtların anakarta eklenmesi (bazı anakartlara eklemeler ACPI-Aware sürücüsüne ihtiyaç duyar), video görüntülemesi ve hard disk sürücülerinin güç yönetim kontrolünü sağlar. İşletim sisteminin bilgisayarı kapatmasını sağlayan soft-off özelliği için aktif(enable) seçeneğine sahiptir. Çoklu uyandırma işlemleri için destek sağlar.   BOOT İşlemi İşletim sisteminin RAM’e yüklenmesidir. DOS yüklü bir sistemdeki BOOT işlemi: ÖNBELLEK Bugün PC'lerde kullanılan tüm donanımlar 15 yıl öncesine göre çok daha hızlı. Ama her bir donanım bileşeninin hızı eşit ölçüde artmadı. Örneğin işlemcilerdeki performans gelişimi, sabit disktekilerden kat kat daha fazladır. Hani bir PC'nin gücü en zayıf halkası kadardır derler ya, işlemci ve bellek çok hızlı olsa da yavaş kalan bir sabit disk ile bu performans artışını tam anlamı ile yaşamanız mümkün değildir. İşlemci boş boş oturup kendisine bilgi gelmesini bekler. Tabii bunu önlemek için bazı ara çözümler geliştirildi. Örneğin yakın zamanda kullanılan bilgileri sabit diskten önbellek (cache) adı verilen bir birime aktarılması, işlemcinin ihtiyaç duyduğunda sık kullanılan bilgileri bu önbellek alanından alması.İşte önbelleklemenin esası budur. Bir PC'de çeşitli bellek kademeleri vardır: birincil önbellek (L1 cache); ikincil önbellek (L2 cache); sistem belleği (RAM) ve sabit disk veya CD-ROM. Diyelim ki işlemci bir bilgiye ihtiyaç duyuyor. Önce gider, en hızlı bellek türü olan L1 önbelleğe bakar. Bilgi orada varsa gecikme olmaksızın bu bilgileri alır ve işler. L1 önbellekte yoksa L2'ye bakar ve buradaysa nispeten küçük bir gecikme ile bilgileri alır. Orada da yoksa önbelleğe göre daha yavaş kalan sistem belleğine, yine yoksa en yavaşları olan sabit diske veya CD-ROM vb. bilginin geldiği cihazlara bakar.L1 önbellek en hızlısıdır ve günümüz PC'lerinde doğrudan işlemci üzerindeyer alır. Bu önbellek genelde küçüktür (genelde 64K'ya kadar; Pentium III, Pentium II ve Celeron işlemcilerde 32K; AMD K6-2 ve K6-3 işlemcilerde 64K). L2 önbellek biraz daha yavaş ama biraz daha büyük olabilir. Pentium II ve III'lerde boyutu 512K'dır ve işlemci ile işlemci hızının yarı hızında haberleşir. İlk Celeron'larda yoktur; günümüz Celeron'larında boyutu 128K'dır ve işlemciyle aynı hızda haberleşir. AMD K6-2'lerde işlemci üzerinde değil, anakart üzerindeki bir yuvada 2GB'a kadar L2 önbellek bulunabilir ve veriyolu hızında (66 veya 100 MHz) haberleşir. AMD K6-3'de 256K önbellek bulunur ve işlemci ile aynı hızda haberleşir. AMD K6-3 L1 ve L2 önbelleği üzerinde bulundurduğu, aynı zamanda kullanıldıkları anakartlarda da sistem veriyolu hızında çalışan bir önbellek daha bulunduğu için 3. seviye (L3) önbelleği literatüre sokmuştur. IRQ (KESME) (Inrerrupt Request) Bir süre PC kullanan herkes şu ünlü "IRQ çakışması" tabirini duyar. Peki nedir bu IRQ? Türkçesi "kesme"; yani işlemci bir işle meşgulken, bilgisayarın bir yerinden başka bir donanımdan işlemciye şöyle bir emir geliyor: "Benimle de ilgilen!" Yani işlemcinin işini böler. Tabii işlemci aynı anda çok sayıda işi birden yapabilir: Klavye ve fare kullanırken bir yandan ekrana gönderilen verileri işler, sabit diskten okuma yapar, modemin indirdiği dosyalara bakar vs. Ama işlemciye işini görmesi için ihtiyaç duyan bir aygıtın ona sinyal gönderebilmesi için özel bir hatta ihtiyacı vardır. İşte buna IRQ hattı adı verilir. PC'mizde 0'dan 15'e kadar numaralanan 16 IRQ hattı vardır. Bunlar şu aygıtlar için kullanılabilir ("default", yani pik aygıtın yanı sıra bu IRQ'yu kullanabilecek diğer aygıtlar parantez içinde verilmiştir) IRQ 0: Sistem saati. IRQ 1: Klavye IRQ 2: Programlanabilir IRQ (Modemler, COM3 ve COM 4 portları) IRQ 3: COM 2 portu (modemler, COM 4, ses ve ağ kartlan, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar) IRO 4: COM 1 portu (modemler, COM 4, ses ve ağ kartlan, teyp yedekleme birirnlerini hızlandıran kartlar) IRQ 5: Ses kartı (LPT2, LPT3 - yani ikinci ve üçüncü paralel portlar - COM 3, COM 4, modemler, ağ kartlan, MPEG kartları, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartlar) IRQ 7: LPT1, yani ilk paralel port (LPT2, COM 3, COM 4, modemler, ağ kartları, ses kartlan, teyp yedekleme birimlerini hızlandıran kartları IRQ 8: Gerçek zamanlı saat. IRQ 9: (Ağ kartları, ses kartları,SCSI kartları, PCI aygıtlar, yeniden yönlendirilen IRQ2 aygıfları) IRQ 10: (Ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, ikinci ve dördüncü IDE kanalları) IRQ 11: (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü ve dördüncü IDE kanalları) IRQ 12: PS/2 fare (Görüntü kartları, ağ kartları, ses kartları, SCSI kartları, PCI aygıtlar, üçüncü IDE kanalı) IRQ 13: FPU, yani matematik işlemci. IRQ 14: Birinci IDE kanalı (SCSI kartlar) IRQ 15: İkinci IDE kanalı (Ağ ve SCSI kartlar) Normalde bir IRQ'yu bir aygıtın kullanması gerekir; aksi halde işlemci şaşırır, yanlış aygıta yanlış zamanda cevap verebilir. işte buna IRQ çakışması denir. Bazen Windows Aygıt Yöneticisi bölümünden donanım aygıtlarının kaynak değerlerini değiştirerek, bazen kartın yerini değiştirerek bu sorun çözülebilir (tüm genişleme yuvaları doluysa bazen de çözülemeyebilir). Aslında PCI Steering adı verilen bir yolla bir IRQ'nun iki PCI aygıt tarafından kullanılması mümkündür. Ama bunun için aygıtın ve sürücülerinin bu işlemi desteklemesi gerekir. Bu konunun detaylarına da Windows ile ilgili bölümümüzde değineceğiz. DMA Kanalları Doğrudan bellek erişim (Direct Memory Access) kanalları sistem içinde çoğu aygıtın doğrudan bellek ile veri alış verişi için kullandığı yollardır. IRQ'lar kadar "ünlü" değillerdir, çünkü sayıları daha azdırve daha az sayıda donanımda kullanılırlar. Bu yüzden de daha az soruna yol açarlar. Bildiğiniz gibi işlemci PC'nin beynidir. Eski PC'lerde işlemci neredeyse her şeyi üstlenirdi; tabii, tüm donanım aygıtlarına veri göndermek ve onlardan veri almak işini de. Ancak bu pek verimli olmazdı; işlemci veri transferi ile ilgilenmekten başka işlemleri doğru dürüst yerine getiremezdi. DMA sayesinde bazı aygıtlar kendi aralarında veri transferi yapıp bu yükü işlemcinin üzerinden aldılar. DMA kanalları normalde yonga setinin bir bölümünü oluşturur. Bir PC'de 8 DMA kanalı bulunur ve 0'dan 7'ye kadar numaralandırılır. DMA'lar genelde ses kartları, disket sürücüler, teyp yedekleme birimleri, yazıcı portu (LPT1), ağ ve SCSI kartları, ses özelliği olan modemler tarafından kullanılırlar. Anakart Yapısı Aşağıda şekil.2.2'de anakartın yapısı ve gösterilmiş ve anakart üzerindeki bileşenler alfabetik olarak sıralanmıştır. Bu bileşenlerin neler olduğu bu numaraların karşılarında verilmiştir.   A AD1885 ses kodlayıcısı M IDE konnektörleri B Intel 82562ET PLC aygıtı (opsiyonell) N Yardımcı güç konnektörü (opsiyonel) C AGP konnektör (AGP Pro50 konnektör(opsiyonel)) O SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsü (SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü (opsiyonel)) D Arka panel konnektörleri P Ön panel konnektörü E +12 V güç konnektörü (ATX12V) Q Batarya F Intel 82850 MCH (Kuzey Köprüsü) R Hoparlör G mPGA478 işlemci soketi S Intel 82802AB 4 Mbit FWH H Donanım monitörü T Intel 82801BA ICH2 (Güney Köprüsü) I RAMBUS Bankası 0 (RIMM1 ve RIMM2) U NEC mPD720100 USB 2.0 ana kontrolcüsü (opsiyonel) J RAMBUS Bankası 1 (RIMM3 ve RIMM4) V PCI bus'a kartlar eklemek için slotlar K Güç konnektörü W CNR konnektörü (opsiyonel) L Disket sürücüsü konnektörü