Kooperatifler, demokratik işletme kuruluşlarıdır. Kooperatiflerde temel amaç kâr değil, işbirliği ve dayanışmadır. Birbirlerine meslek, sanat, toplumsal çıkar bağları olan grupların kendi aralarında kurdukları kuruluşlardır. Amaç, verimli çalışmak, ortak ihtiyaçlarını karşılamak, emek ve ürünleri değerlendirmektir.

 

Kooperatif öyle denilebilir ki birlik ruhunun kalesidir. “Birlikten kuvvet doğar” sözü bunu en iyi şekilde açıklamaktadır. İnsanlar bireysel olarak yapamadıkları şeyleri, kooperatifler kurarak ortaklaşa başarabilirler. Bu güç; tek insanın yapamadığı ya da iyi yapamadığı çoğu işin üstesinden gelebilir.

 

Üreticiler, mal üretir. Ürünlerini değeri ile satabilmek, emeklerinin karşılığını alabilmek isterler. Bunu tek başlarına başaramazlar. Tüketiciler de ucuz ve kaliteli mal almak isterler. Kurulmuş bir birlikleri yoksa kalitesiz malları pahalıya almak zorunda kalırlar.

 

Arsa, ev almak isteyen dar gelirli bireyler de kooperatifler kurarak küçük tasarrufları ile mal sahibi olabilirler. Aynı amaç etrafında toplanan kişilerden oluşan kooperatif, kâr amacı gütmez. Üyelerine ya da yararlananlara ekonomik katkı sağlar.

 

Bir kooperatifte şu özellikler bulunmalıdır:

 

İşbirliği amacıyla kurulurlar.

Kooperatiflerin gelir ve giderleri arasında gelir farkı kalırsa ortaklara eşit olarak geri dağıtılır.

Sermayeleri ve ortak sayıları sınırlıdır.

Mesleksel gelişme, ortak yaşama, birbirlerinin çıkarlarına saygı duyma, sorunları paylaşabilme gibi konularda eğitimi güçlendirir.

Sosyal bir oluşum olan kooperatifçilik 21 Aralık 1844 yılında İngiltere’de kurulmuştur. Bizde ilk kooperatif Mithat Paşa tarafından 1863 yılında “Memleket Sandığı” adı ile kurulmuştu. İyi sonuçları görülünce 1867 yılında yaygınlaştırılmasına karar verildi. Bu sandıklarda çiftçilerin ürettiği mallar satılır, elde edilen para o çiftçinin sermayesi olarak sandığa yatırılırdı. Sandıklar, halkın güvendiği dört vekil tarafından yönetilirdi. Bu vekiller görevlerini ücretsiz olarak yapardı.

 

Atatürk, ilk “Tarım Kredi Kooperatifini” Silifke ilçesine bağlı birkaç köyün de içinde bulunduğu “Tekirçiftliği” köyünde 30 Haziran 1936 yılında açtı. Kendisi de ilk ortak olarak katıldı. “İnsanlar kişisel olarak çalışırlarsa başarılı olamazlar” diyerek kooperatifleşmenin önemini vurgulamıştır.

 

 

Üretim Kooperatifleri: Aynı ürünleri üretmek ya da ortakların ürettikleri hammaddeleri kullanmak, ürünlerini gerçek değerleri ile satmak amacı ile kurulurlar. Üç grupta toplanırlar.

 

- Tarım ürünleri kooperatifleri

- Sanayi ürünleri kooperatifleri

- Satın alma kooperatifleri

 

Tüketim Kooperatifleri: ortaklarının gereksinim duyduğu tüketim mallarını en iyi kalitede ve ucuz fiyata sağlamak amacıyla kurulurlar. Bu kooperatifler gereksinimleri olan malları doğrudan üreticiden almak, aracıyı ortadan kaldırmak isterler.

 

Kredi Kooperatifleri: Ortaklarına kredi vermek ya da kredi bulmak amacı ile kurulurlar. Üç grupta toplanır :

 

- Tarım Kredi Kooperatifleri

- Şehir Kredi Kooperatifleri

- Kefalet Kooperatifleri

Bunlardan başka karma kooperatifler de vardır. El sanatları üretim ve satış kooperatifi gibi.

 

Kişilerin, dolayısıyla ülkenin kalkınmasında büyük payı olan kooperatifçiliği tanıtmak, yararlarını anlatmak, bireyleri kooperatifçiliğe teşvik etmek amacı ile 21 Aralık günü “Dünya Kooperatifçilik Günü” olarak kabul edilmiştir.

 

Bu günde kooperatiflerin önemi anlatılır. Kişisel değil, toplumsal bir kuruluş olduğu vurgulanır. Çeşitli kooperatiflere geziler düzenlenir, çalışmaları hakkında bilgi alınır.

 

 

 

Yapmak için büyük işler,

Kurulmalı kooperatifler.

Kurmadan yalancı düşler,

Birleştik bak beraberiz.

 

Bir elden ses çıkmaz denir.

İki elle gök süslenir,

Buna dayanışma denir,

Birleştik bak beraberiz.

 

Sayılmaz hizmet ürettik,

Sanki çarpan tek yürektik,

Gönüllere sevgi ektik,

Birleştik bak beraberiz.

 

Hakkı ÇEBİ

 

 

Çalıştım, emek verdim toprağa;

-Gübrelemezsen, sulamazsan ürün kıt, dedi.

Ben uzak, nereden, nasıl gelecek ? dedim:

-Birleş, gölet yap, kanal aç, akıt... dedi.

 

Yapmaya para ve güç gerek...

-Çabasız bunları kim kime verdi? dedi.

Bana kooperatifin yolunu göstererek

-“Güç birlikten doğar”, işte”Tarım Kredi” dedi.

 

-Topraktan tutuldu mayanız,

toprağı işlemezsen insanı da unut, dedi.

Birleşip başarmanın yolu, kooperatif!

Bu sözümü hep akılında tut., dedi.

 

Can BAŞTÜRK

 

 

Tek başına bir kişi,

Yapamaz bir çok işi.

Birleşirse bireyler,

Oluşur kooperatifler.

 

Üye sorumluluk taşır,

Güç işler kolaylaşır.

Kooperatifle onca kişi

Amaçlarına ulaşır.

 

“Bir elin nesi var,

İki elin sesi var”

Unutmayın şu sözü!

“Birlikten kuvvet doğar.”

 

İsa KANSU

 

 

İyi değerlensin ürünlerimiz,

Boşa gitmesin emeklerimiz,

Birlikten kuvvet doğar ilkemiz,

Çoğalsın kooperatiflerimiz...

 

Köyde sütler bozulmasın,

Sebzeler tarlalarda kalmasın,

Meyveler dalda çürümesin,

Toplansın kooperatiflerimiz...

 

İlmek ilmek halılar tezgâhlarda,

Yok pahasına satılmasın pazarlarda,

Alın teri, göz nuru, helâl nafaka,

Sağ olsun kooperatiflerimiz...

 

Kimseler kalmasın evsiz, mekânsız,

Ustalar çalışamaz malzemesiz, dükkansız,

Düşük faiz, bol kredi, teminat,

Sağlasın kooperatiflerimiz...

 

Kâr etsek de bizimdir, zarar etsek de...

Gönüllü işbirliği sağlar her işte.

Ata’mızın önerdiği vardır en başta,

Var olsun kooperatiflerimiz...

 

Ayşe COŞKUNER

 

 

Nasıl başlayayım söze,

Hizmet ediyorsun bize.

Kalkınmada katkımıza,

Teşekkürler kooperatif.

 

Çiftçi düşer bazen dara,

Kooperatif verir para.

Böylece sarılır yara,

Tek dileğimiz kooperatif.

 

Üyeleriniz bizden,

Hizmetleriniz sizden,

Kalkınmak hepimizden,

Umudumuz kooperatif.

 

Tohumları verdik ektik,

Gübreleri verdik saçtık,

Mutluluğa biz ulaştık,

Sayenizde kooperatif.

 

Çiftçilerle yardımlaşmakla,

Firmalarla anlaşmakla,

Son gücünle çalışmakla,

Övünmelisin kooperatif.

 

Saffet ESEN

 

 

 Bir elin nesi var, iki elin sesi var.

 

 Birlikten kuvvet doğar.

 

 Baş başa vermeyince işler bitmez.

 

 Yalnız taş, duvar olmaz.

 

 Nerde birlik, orda dirlik.