CANLILARI CANSIZLARDAN AYIRAN BAŞLICA ÖZELLİKLER 1- Bütün canlıların kendilerine özgü bir dış, bir iç yapıları vardır. Bu yapılar değiştirildiğinde canlılar yaşayamaz. 2- Bütün canlılar en küçük birim olan hücrelerden yapılmışlardır. 3- Bazı bitkiler hariç, bütün canlılar hareket etme yeteneğine sahiptir. 4- Canlılar çevrelerindeki fiziksel ve kimyasal olaylara belirli reaksiyonlarla cevap verirler. Bu sayede zararlı etkenlere karşı kendilerini koruyabilirler. Bu olaya tepki denir. 5- Canlılar hayatsal olaylarını devam ettirebilmek için beslenmek zorundadır. 6-Canlılar hayatsal olaylarını devam ettirebilmek için metabolizma yapmak zorundadır. Not: Metabolizma; hücre içinde oluşan kimyasal reaksiyonların tümüdür. İki çeşit metabolik olay gerçekleşir. Anabolizma: Bu tip reaksiyonla basit moleküllerden, kompleks moleküller oluşur; bu sayede hücre büyür ve enerji depo eder. Katobolizma: Bu tip reaksiyonla kompleks moleküller, basit moleküllere ayrılır; enerji açığa çıkar. 7- Bütün canlılar iç ve dış yapıları bakımından büyürler. Büyüme sonsuz değildir. UYARI Bir canlıda anabolizma katabolizmadan daha fazla ise canlı büyür. Anabolizmanın katabolizmaya eşit olduğu evre canlının olgunluk evresidir. Katabolizma anabolizmadan fazla ise yaşlanma başlar. 8- Büyümesini tamamlayan bütün canlılar üreme yeteneğine sahip olarak kendilerine benzer bireyler meydana getirir. Cansız cisimler, canlıların sahip olduğu bu özelliklerden hiçbirini gösteremezler. Bütün canlılar için ele aldığımız bu özellikler bitki ve hayvanlarda bazı farklılıklar gösterir. Bu farklılıklar şöyle özetlenebilir: HAYVANLAR BİTKİLER 1 Hayvansal hücrelerin zarları elastikidir. Basınç etkisi ile şekil değiştirilebilir, hücre çeperi bulunmaz. Bitki hücrelerinin etrafında kendileri tarafından salgılanan selüloz bir zar vardır. Bu nedenle bitki hücrelerinin şekli değişmez. Hücre çeperi bulunur. 2 Hayvanlarda büyüme ve gelişme devamlı değildir. Belirli bir büyüklüğe eriştikten sonra büyüme durur. Bitkilerin yapılarında bulunan meristem adı verilen doku hücreleri çoğalma yeteneğini kaybetmezler. 3 Hayvanların çoğu hayatları boyunca veya hayatlarının belli dönemlerinde hareket etme özelliklerine sahiptirler. Bitkiler kökleri ile kendilerini toprağa tespit ettiklerinden hareketsizdirler. 4 Hayvanlar beslenme biçimleri bakımından tüketici canlılardır. Besinlerini kendileri üretemezler. (Fotosentez yapamazlar.) Bitkiler üretici canlı olup fotosentez olayı ile besinlerini üretirler. 5 Hayvanlarda solunum, boşaltım, sindirim, dolaşım gibi özel sistemler gelişmiştir. Bitkilerde gelişmiş vücut sistemleri bulunmaz. 6 Hayvansal hücrelerde plastitler bulunmaz. Bitkilerde Kloroplast kromoplast ve lokoplast gibi plastitler bulunur. 7 Hayvanlarda Sentrozom orga-nelleri vardır. Bitkilerde Sentrozom organelleri yoktur. 8 Hayvanlarda Kofullar küçük ve azdır. Btikilerde Kofullar, büyük ve çoktur. 9 Hayvan hücresinde nişasta ve seliloz bulunmaz. Glikojen ve laktoz bulunur. Bitki hücresinde Seliloz ve nişasta bulunur. Glikojen ve laktoz bulunmaz. 10 Hayvan hücrelerinde hem endositöz hem de ekzositöz vardır. Bitki hücrelerinde sadece ekzositöz vardır Endositöz: Büyük moleküllü maddelerin hücre içine sindirim için alınmasıdır. Ekzositöz: Hücre içinde oluşturulan maddelerin hücre dışına atılmasıdır.